Багапщ Сергей йыхьыз апсыуа къральыгIва атурых йшгIалахазла, ауи данпрезидентыз Апсны ахъахвитра йадгылтI Россия йгьи датша къраль гвыпкI.

Капба Арифа

Багапщ Сергей асквш 1949 мартI а 4 Согъвым апны БагапщргIа Василий йгьи Сусанна ртгIачва апны дйытI. Ари атгIачва рунагIва пхарала, джькIахбастала йырчвын: асасчва йанакIвызлакIгьи гвыхътIыла йгIадрайгвун. АтгIачва ртурых агIаншараква йшгIадырбауала, Сергей йабаду йаба ХIХ асквшышв агIан мчыла йтыргаз апсыуаква йрыуата йызгIахъынхIвыхыз амачIыгIв дрылапхьадзапI. ЙащтагIайуата ауи йабаду бзазартата йгIалихтI Джгерда кыт. Ари акыт уадыргIвана йара Сергей Василий йпагьи бзи йбатI. Йара Согъвым дгIатадритI, Согъвым йжвабахауа апхьарта дгIалгатI йгьи акытмлыкврхIарала Грузия аинститут дыцIалтI. ДчкIвынищтара Багапщ баскетбол дасуан, бзидздзата дгIахъвмаруан, зынзаман баскетболла Апсны ареспублика гвыпгьи дыркапитанын.

ЙчкIвынхъа, йынхара азхIара йгьи акырт «праныкьква»

Багапщ Сергей данчкIвыныз йгIашIарышвта йынхара йазхIауа йалагатI йапшым акомсомол йгьи апартия адкIылараква рпны. Асквш 1978 агIан ауи Грузия ЛКСМ а-ЦК (ЧкIвынргIа р-Ленин коммунист адкIылара аквта комитет – аредакция ррытаразга) ахабарргарта хъвшара даунашвачпагIвхатI, ауи йаццауата анхагIвчва йгьи акыт чкIвынргIа рхъвшарагьи унашва ахъицIун. Ауи агIан, тамамта йухIвушызтын рыцIа паса, асквш 1976 агIан, Багапщ дйабадыртI уадыргIвана йыгIвза бзидздзахаз, нцIрата йымаз йыдзхъагылата йыцынхуз агIвычIвгIвыс – Ашуба Нугзар (Апсны апарламент аэкс-спикер – аредакция ррытаразга).

Ашуба йшгIайгвалашвахуала, й-1970-хуз асквшква рагIан ауат ацыта Тбилиси йаъан, йара ауи асхъан «апартия анхаща лкIгIараква» йрынйатI.

«ЗальмагIаракIгьи гьгIанымшузтI, датшата йухIвушта йаъан: хIара апсыуаква ахърыкъьара алата йхIызбзийын, – йгIайгвалашвахитI Ашуба Нугзар. – ЙхIыцынхуз акырт чкIвынчва жвасквшапхьадзарала йазпшуан фатар ангIарыртуаш, хIара мчыла йгIахIыртуан ухIва йауаштI, йхIымуата йызнымкIва джьауап ахIттI. Шеварднадзе (Шеварднадзе Эдуард – Грузия аполитика уысхагIв йгьи асквшква 1995-2003 рагIан Грузия йапрезидентыз – аредакция ррытаразга) ауи асхъан Грузия акоммунист партия аквта комитет йапхъахауа асекретарь йъанатIа нкъвигун. Йшыздыруала, Сергей Василий йпа щардала ауи йынхарта пещ даъазлун, саргьи саъазлун ауаъа. ЙгIаншун анахьанат хIшгIарыликIгIауа гIайырбауата телефон дгIаста щейыжвра хIанызшIитуаз. Ауаъа зджьакI гIахIгвындыргIвуа йалагун. Ауатква хъарапшра зцIкъьаз Грузия йырполитикан, «апраныкь» йахъвыта».

Апартия секретарь атрактор шынкъвицуз

Асквш 1982 агIан сквшы 34 зныбжьыз Багапщ Сергей Очамчыра район апартия комитет йапхъахауа асекретарь йъанатIа дахъарцIатI: Апсны апны рыцIа йпхатшаз арайон даунашвачпагIвхатI.

Багапщ Сергей йынкъвигуз аджьауапкIра йагIарбагата Ашуба Нугзар ари апш швапха гIайгитI. «Ауи азаман астанцияква рпны авагонква ртащахIара швабыж йдырхъвыхуан, – йгIайгвалашвахитI ауи. – Зны Очамчыра сангIай Багапщ сйызцIгIан ауи авокзал дшаъаз гIасархIвтI. Ауаъа сцан Сергей Василий йпа дгIасаутI, ауи ахIатлаква рщтIыхра-атрыпара йадынхалуа ашIахIвагIвы йцынхъвы дынхун».

Багапщ уща нкъвызцауа анхари акытмлыкврхIара техники хвы рзибун (Апсны апрезидент йъачIвагIала дагрономын – аредакция ррытаразга). Йцри кыт Джгерда апны ауи данахадзуз йгвапата агвлачва дырцхърагIун – атрактор даквчIвата архъаква рпны анартыхв тшыгIвра рыцгIацIигахуан.

Агвлачва зымгIва ауи пхата йыщтаныкъвун, йхакв апны йгIайззалун, джькIахбаста агIвыршун, йабабун. Сергей Василий йпа бзита дыздыруаз щардагIвы йшгIалыркIгIауала, ауи анхагIвчва драргванын, адгьылрхарджьыгIвчва рпынгьи акъральыгIва уысхагIвчва рпынгьи йапшыта дхътIын, анатгьи аратгьи пIатIу рыквицIауата йрайхIвуаш ажва йызгIауан.

Апсны уагIа р-Абашта айсра йапхъахуз амшква рагIан Багапщ Сергей (ауи агIан Апсны аминистрква рсовет аунашвачпагIв дитарагылагIвын – аредакция ррытаразга) Согъвым дгIатахан ауагIа хъыхчара рчпауа акъала йштищтуашла амальква найахвуан.

УадыргIвана Багапщ Сергей Москва дырщтитI, ауыла Апсны абджьари датша цхърагIарата йыззыбжази гIайщтиуан.

Айсра амщтахь, асквш 1995 агIан, Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав Багапщ Сергей йапхъахауа вице-президентта дйыргылтI, асквш 1997 йгIашIарышвта асквш 1999 агIандза ауи апремьер йъанатIа йыхъвдаквын. Ауи агIан Апсны абзазагIвчва айсра амщтахь йапхъахауата нхаша тшыткI гIаргуа йалагатI, ареспублика абюджет щаквдыргылтI.

ЙгIвыджьхауа апрезидент йдипломатия

УыжвгIанчIви Апсны апны асквш 2004 агIан йапхъахауата кандидат щарда злата йакIвшуз апрезидент алхраква рагIан Багапщ Сергей дайгIайтI. Анахьанат акандидатква анапIщтIыхра агIарбараква кьангьаш рызгIаргтI, уадыргIвана Багапщ йгIванхауата напIщтIыхра акIвдыршарныс дадгылтI, йшпакIву ухIварыквын ажвлара рапшIагылра шварагIвара ду гIалашвахьан. Асквш 2005 агIан йгIванхуз алхраква акIвдыршатI, ауаъа Хаджимба Рауль дйыцта гIвыджьла йалан (Багапщ апрезидентра дакандидатын, Хаджимба – авице-президентра – аредакция ррытаразга). Абараса, асквш 2005 январь мыз агIан Багапщ президентта далырхтI, Хаджимба авице-президент йъанатIа дадгылтI.

Багапщ Сергей данпрезидентыз асквшква щардагIвы «гIамдара дипломатия» – хIва йрыпхьитI. Багапщ ауи аъара щарда агIвыма къральква рпны дакIвшауа йауацIыхта дынхунта апсыуаква ауи ауысла мшыркъвара гIарылалтI: «Апсны апрезидент гIамта айшысла Апсны дгIайтI», – хIва.

«Ауи швабыж йджьаущушта дгIвынгIалын, – йхIвитI Ашуба Нугзар, ауи Багапщ данпрезидентыз ареспублика АуагIа Айззара даунашвачпагIвын. – Сергей Василий йпа Россия аминистрква щардагIвы бзидздзата драбадыруан: апхъапхъа тшызрыхъарузгьи йгIвычIвгIвысагIари йгвапари йхъырхуанта йынбжьагIвхун, йыцынхауа йалагун. Ауи анбжьагIвра абзирала «телефон асрагIвацала» уыс щарда йырхъйун. Апрезидент йпшIагылакваз Багапщ йгIатгараква «ахъаз йызшата» йгIайыдахIвуата акIвын йшырхIвуз, ауаса йгIауызшахара ахъазла уамайчуата уынхара атахъыпI».

Ашуба дшхъвыцуала, йалкIгIата Багапщ анйара щарда ъакIвйыршуз, щардала Москва дъацуз акIвпI йызбзиру асквш 2006 йгIашIарышвта Апсны ахчала цхъарагIара айдзауа йъалагаз. Багапщ датша заджвы дйапшымкIва йгIайгвынгIвуан ашв гIартIра ахъазла ауи уасра шатахъу. Йгьи йгIартIуан: Россия апны Апсны апхъагылагIв чвабзила йпшуан, пха йыквырцIун.

Россия апремьер-министр Путин Владимир йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей
Россия апремьер-министр Путин Владимир йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Россия апрезидент Медведев Дмитрий йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей Москва Кремль апны
Россия апрезидент Медведев Дмитрий йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей Москва Кремль апны
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Россия апремьер-министр Путин Владимир йгьи Багапщ Сергей апресса анхагIвчва йрынйитI
Россия апремьер-министр Путин Владимир йгьи Багапщ Сергей апресса анхагIвчва йрынйитI
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Венесуэла апрезидент Уго Чавес, Апсны апрезидент Багапщ Сергей йгьи ГIвадахь Осетия апрезидент Кокойты Эдуард, Венесуэла Боливариан Республика апны
Венесуэла апрезидент Уго Чавес, Апсны апрезидент Багапщ Сергей йгьи ГIвадахь Осетия апрезидент Кокойты Эдуард, Венесуэла Боливариан Республика апны
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Россия агIвымакъраль уысква рминистр Лавров Сергей Апсны дангIай агIан йакIвшаз анйара апны, асквш 2011 апрель
Россия агIвымакъраль уысква рминистр Лавров Сергей Апсны дангIай агIан йакIвшаз анйара апны, асквш 2011 апрель
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Атеннис турнир апны Апсыуа хъылпа къьакъьи чIахIра зму Апсны абзазагIв Затулин Константини
Атеннис турнир апны Апсыуа хъылпа къьакъьи чIахIра зму Апсны абзазагIв Затулин Константини
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Россия ашварагIварадара совет асекретарь Грызлов Борис йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей
Россия ашварагIварадара совет асекретарь Грызлов Борис йгьи Апсны апрезидент Багапщ Сергей
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир
Апсны апрезидент Багапщ Сергей йгьи Дон архъв Ду атаман хъада Козицин Николай, Мыквашта апны
Апсны апрезидент Багапщ Сергей йгьи Дон архъв Ду атаман хъада Козицин Николай, Мыквашта апны
© Айсра ачIахIра музей/Попов Владимир

ГIвымчбжьа руацIала айчважвара 70 акIвйыршатI

Ари азазаъаща ащаквгылра йацхърагIатI Сергей Василий йпа ажурналистква, ахабарргарта гIацIщтраква рынхагIвчва зынгьи «момо» ъармайхIвуаз, ауат ауралагьи йгватра ъарзынайырхуз. Ауи акIвпIта Апсны ахъахвитра йанадгылуашыз атлахан ахабарргартаква рквтала ауи йацызкIуаз къару мчхъа гIаншахьан. Багапщ дшынхуз, ауи ахабарргартаква дшырзыъаз гIайгвалашвахитI ажурналист Чолокуа Алхас. Ауи асквш 2005 йгIашIарышвта Апсны апрезидент йуысхарта апны ахабарргартаква рунашвахъцIарта аунашвачпагIв дитарагылагIвта дынхатI.

«Сергей Василий йпа бзита йгIайгвынгIвуан ахабарргартаква рмагIны. ЙалкIгIата, ауи нахвахатI Апсны ахъахвитра йанадгылуашыз асквш апхъала йгIайуаз агIамта апны. Ауи агIан Апсны гватра ду азалырхуан Россия ахабарргартаква йырхъазымкIва гIвыма къраль щарда ржурналистква. Европа, агIвыма къраль хъараква, Америка йгIартыцIуанта йгIайуан ажурналистква, йбергьльу ахабарргартаква, ателерадиуа компанияква ргIащтийыгIвчва. Кодор псыхIва апны агIаншараква хIрыквгIацапахпIта (асквш 2008 агIан, ГIвадахь Осетия апны абджьарла апшIагылра ангIанша, Россия йгьи Апсны рырхъвква Кодор псыхIва гIадырхвитхтI – аредакция ррытаразга), апрезидент ар дырхъадата йуысква швабыж йанщардаз, айсыгIвчва данрынйуз, архъвква дангIарыкIвшуз, адипломатква даныршIашвуз, айчважвараква анакIвйыршуз – ауи агIангьи апресса анхагIвчва драчважварныс, дрынйарныс тшизахардзун. Ахабарргартаква рынхагIвчва рахIварала интервью ритырныс ауысла санйызнашыллакIгьи «момо» шйымхIвушыз здыруан. Ауи бзита йгIайгвынгIвуан ахабарргарта айсра дахIврала йакIвыршара абджьарла айсра йапшта магIны ду шаму. Схъатала йспхьадзатI ауи зны гIвымчбжьа руацIа интервью 70 раъара шритыз».

Ахъахвитра адгылра знархараз гIаншараквакI

Асквш 2008 август а 26 атшын Апсны ахъахвитра йадгылтI Россия Федерация. Ауи Багапщ Сергей данпрезидентыз асквшква рагIан Апсны рыхъазла швабыж магIны змата йхъйаз ауыс йазалху ащаквыргылракви агIаншаракви йрыщтагIайтI. Ашуба Нугзар йшихIвауала, ареспублика ахъахвитра йанадгылуашыз апхъала апшыхвыгIвчва йгIадрыбергьыльтI Грузия ахъатала акъральгIвына аргванква архъвква йшрыладырхIуз.

«ГвыргIва гIандыршун Кодор псыхIва йтаз акырт чвгьахагIвчва гвыпквагьи. Акырт хъата гвыгъарата йрымаз ари акIвын: Мачара дзыгIв апсыхIвала Апсны агIвыршата ажвгIвандла Согъвым атопхква гIаквырпсарныс, – йхIвитI Ашуба. – Асквш 2008 август мыз агIан ауат ГIвадахь Осетия гьакIвмызтI йызгвыквсуашыз, Апсны акIвын. Ауи ангIабергьыльха Багапщ Москва дцауа, акъральыгIва уысхагIвчва дрынйауа далагатI, гIвынзыкьыгIв йнадзуз айсыгIвчва амамыррахчагIвчва рпхьадзара хынзыкьыгIвдза йаладйыррхIатI, йазалху архъвква райсыгIвчва гвыпгьи гIадирыщтитI. Ауи асхъан арра чIапщара тыпква гIаншатI Ходжал, Арасадзыхь рпынгьи, датшата йухIвушызтын ахъысыртаква дрыбагъьатI. Акыртква арыла йгIагвыквсныз магIны шамамыз анырба ргвыгъараква рпсахын рагвыквсра анархара рпсахтI».

Йара ауи асквш 2008 агIан Апсны Абджьар къаруква рхъада Багапщ Сергей йунашвала Кодор псыхIва абгата йгIадырхвиттI, швабыж змагIны хIаракIыз, щарычIварадъа йакIвшаз ари агIатгара ахъазла ауи Апсны а-Фыр чIахIныгIва хьзы йквнадыргатI.

Ашуба Нугзар йшихIвауала, Кодор ангIадырхвитх амщтахь Апсны йгьи ГIвадахь Осетия Россия агIвымакъраль уысквала аминистерства йдрайгватI, агIвреспубликакI рконфедерация агIаныршара ауысла йрайкьангьашын йалапшырныс гIамта тшыткI гIарырттI.

«Ауи агIамта ауацIа Сергей Василий йпа йнашхква раъаща швабыж йтахшвахын, – йгIайгвалашвахитI Ашуба. – МчыбжьыкI анахъыцI Медведев (Медведев Дмитрий – асквшква 2008-2012 рагIан РФ апрезидент – аредакция ррытаразга) тшпсщара Сочи дгIайтI, Багапщи Кокойти (Кокойты Эдуард – ГIвадахь Осетия Республика йгIвыджьхауа апрезидент – аредакция ррытаразга) ауаъа йцатI. Ауаъа Медведев дгIарцIгIатI Москва апны йызлагIарайкьангьашыз йадгылуи йадымгылуи. Сергей Василий йпа йхIватI ауи ажванахъа дшзадымгылуа, Согъвым дацапахта апрезидент йхъвдаквцIараква йхъиххырныс дшхIазыру, Кокойты Эдуард ауи йхIваз йацикIтI. Медведев йгIаликIгIатI ауи шидыруаз йгьи йгIацицIахтI мчыбжьыкIла Россия агIвкъральыгIвакIгьи рхъахвитра йшадгылуаш».

МышквакI анцIы Багапш Сергейгьи ареспублика анахьанат аунашвачпагIвчвагьи Россия апарламент апалатаква – АкъральыгIва дума йгьи а-Федерация р-Совет – ралачIвара йалазларныс йдрайгватI, ауаъа йацшIакIу напIщтIыхрала щаквыргылра гIаргтI Апсны йгьи ГIвадахь Осетия рхъахвитра йшадгылуала.

«Ауи гIатгара дууын, – йгIайгвалашвахитI Ашуба. – Ащаквыргылра ангIарг амщтахь, ауаъа Лагъь КIавкIаз ареспубликаква рщтийыгIвчвагьи аъан, зымгIвагьи гвыргъьун, йгIахIайхIвахIвуан. ЙыздырхитI сквшы 85 зныбжьыз ГIвадахь Осетия апарламент аунашвачпагIв Гассиев Знауыр (асквшква 2004-2009 рагIан ГIвадахь Осетия республика апарламент йаунашвачпагIвыз – аредакция ррытаразга) дшзгIамгылыз, ауаса снапIы йкIын йхIватI: «ЦIабыргыта ари сыла йабандзыкIьара сгIабзазама!» – хIва. Йыладзквагьи гьизымкIтI».

«Апсны йазарархуш закIгьи зынгьи йгьйымчпушызтI»

Асквш 2009 декабрь агIан Багапщ Сергей йгIванхауата Апсны дапрезидентхатI. Асквш 2010 агIан йапхъахауата Апсны акъральыгIва уысхагIвчва гвып ареспублика ахъахвитра йацызкIыз агIвыма къральква – Венесуэла йгьи Никарагуа – рпны йцатI. Асквш 2011 агIан апсыуа диаспора райгварала Багапщ Сергей Василий йпа Трыквшта даъан, ауаса ауи агIан апрезидент азгIва гIайыдсылхьан. АйъазагIвчва уадыргIвана йшырхIвахызла, йрапхIаква згIвачвгьа гIарахвхьан. Асквш 2011 май мыз агIан Москва апны Багапщ Сергей ддыркъьатI, ауи амщтахь тшгIайымдырхуата йпсы тыцIтI.

«Сара ауи зымгIвалагьи дзахванхIва гьсзыхIвум, гIващагIарагьи гIайылашвун, – йажва ацIыхъва йгIацицIахтI Ашуба Нугзар йынбжьагIв дйыквчважвауата. – Ауаса хIкъральыгIва ауи агIан йщаквгылгIвацун, щардагьи гьхIымдыруазтI, щардагьи хIгьырзычпамызтI. Йалныс ауыпI закIымзара закIы йшатахъу апшта йнаймырдзазтынгьи, ауаса багъьата йздыритI Апсны агIальаматраква йрызарархауата закIгьи зынгьи йшйымчпушыз».

СынчIва Сергей Василий йпа йюбилей сквшыпI: дабгазарквын сквшы 70 йхъыцIуашын. Ареспублика апны ари аюбилей артлапIара тшаздрыхIазыритI. Аюбилей артлапIара адгалра комиссия йалу Ашуба Нугзар йшихIвазла, кIьыдата йакIвшуштI наука коференция. Араъа йауацIыхта йгIадырбуштI Апсны йгIвыджьхауа апрезидент Багапщ Сергей йдахIвхраквагьи йгIатгараквагьи.

Ари агIаншара асуратлента апшра >>