Апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынархата АААК йаднагалыз йрыуата йакIвшаз йгIвбахуз алекция апсуаква рсабиква шырбжьауа йазынархан.

Барганджиа Саид

Апсуаква асабиква шырбжьауа йаквчважватI апсуаква ртурых, ргвбайара, рэтнология йырзынархата АААК йаднагалыз йрыуата йакIвшаз йгIвбахуз алекция апны. Йапхъахуз йапшта ари алекциягьи АААК ЙхIаракIу асовет йалу йбергьльу апсуа этнолог Барцыц Марина йакIвлыршатI.

Ауи апсуаква йапшым ныбыжь йтагылу ацIайква шырбжьауа даквгIашIастI.

Аэтнолог йшылхIвазла, апсуаква асабигъгъакванадзара «пшка-пшка йрачважвитI», йрыцхъвмаритI, йдырхъыччитI, асахIат йампшуата асаби йангIайтахъхара ддырчитI.

Асабипшкаква рунашва лхIвауата Барцыц апсуаква динта йынкъвыргузгьи гIалрахатI.

«Асаби дызлаз агара хъыргIвун, агара ахвыц дызхчуш дуа тарцIун. АгаракIасква дырбахырныс уахъынла йгьчврымцIузтI. Асаби дызларкIвабаз адзгьи уахъынла апахь йгькIарымчвузтI (апхъазаман асабихвыцква йазалху альагьанква йыртаркIвабун, ауаъа дызлатаркIвабаз адзы акIвын уахъынла апахь йкIарымчвахуаз – аредакция ррытаразга). Йара рахIа йтамаму асаби щыбжьандза дукIвабарныс акIвта йырпхьадзун», – лхIватI Барцыц Марина.

Асаби данхвыцдзу угIалагата йчкIвынхъа дъадзатагылудза йныбыжь хъвы-хъвы йша йауаштI: хысквшадза, хысквша йгIашIарышвта 5-6 сквшыдза, быжьсквша йгIашIарышвта 12-14 сквшадза, 15-16 сквша йгIашIарышвта сквш 25-дза.

Алектор йшылхIвазла, апсуаква хысквша зхъыцIыз асабиква йшчкIвыну йа йшпхIвыспу рыладдыркIуа йалагитI. 5-6 сквшы зхъыцIыз ачкIвын йзаман йаба рыцIа дйыцта йгалун.

«АчкIвынчва ащхъа йрыцдырцун, шварацра абна йанцуз йнарахвуан. АчкIвынчва хвыцква заман щарда дара йрыквлу анахьанат ацIайква, райщчва ахIбачва йрыцта аурам йыквызлун», – лхIватI аэтнолог.

АхIвссаква ранчваква йрыц аунагIва рыцIа йыгIвназлун.

Барцыц Марина йгIалылкIгIатI ацIасла йгIауахвырквын ачкIвынчви ахIвссакви шырбжьауа шапшым. Ауи йшылхIвазла, ан-абачва ачкIвынчва рыцIа йрыквдырхъун, айсыща йазырбжьун, чвгьарала рцIыхъва йгIатагылыз дзачIвызлакIгьи йпшIагылырныс йаздрыхIазыруан.

«АчкIвынчва хъацIара рылата, рхъагвы аквыта, йщаквкIыта, награ рымата йырбжьун. Ауат ашвара йзайгIайуата йаъазара атахъын, йауа ухIварыквын, апсырхIари ашваргвыдари аквыргъвгъвари чвгьари гIарылцIитI», – лхIватI алектор.

Ауи йшылхIвазла, апхIвыспачкIвынквагьи рхъа йзазгылуа йаъазара атахъын, ауи йгIалцIла ауатгьи ауи йазырбжьун, йшхысуашнадзара ддырбун.

АРИ АГIАНШАРА АВИДЕО АПШРА >>

«Ага ауаса йаъазтынгьи, ауат рпны хъгалра змаз датша хIальын. АпхIвыспачкIвын дтIатIазара, дщаквкIызара, пха лыквзара, дамамкIуата даъазара атахъын. АунагIва апны атынчра збзиру апхIвыс лакIвта йырпхьадзунта ауи ауагIа дызрангIалуата даъазларныс магIын ду азырбун», – лхIватI аэтнолог.Барцыц Марина йшылхIвазла, асаби быжьсква анирыцкьара йгIашIарышвта 12 сквша дырталындзкIьа ауагIа дрыщцара атахъыпI.

«Ауи аныбыжь дантагылу асаби йуагIахъа рахIа хвы ззырбауа йдыритI, рнамыс йылайкIитI», – лхIватI ауи.

Анйара йалакваз асабиква рбжьара апны алахIвараква рмагIынгьи, ахIбара-айцIбара шгIаргвынуыргIвуашгьи йалачважватI, апсуа намыс гIаргвалашватI.

Алекция йаздзыргIвуаз дрылан АААК Ан-абачва рклуб аунашвачпагIв Квициниа Кама. Ауи лхъатала асабиква рбжьара швабыж йларгвану уыста йгIалылкIгIатI.

«Барцыц Марина дъагIачважвалакIгьи йылхIвауа сымагIальаматдзата саздзыргIвлитI. ЙгIащтIылхуа ауыс швабыж йджьащахъвапI. Схъа йтаскIитIта [абжьара ауысла] датша зджьара йызгIауа, хIгвбайари ацIабырги йырчвыхъару ауыжвгIанчIви ъачIвагIагIвчва йрыгIвуа йашIсырпшитI», – лхIватI Ан-абачва рклуб аунашвачпагIв.

Кама йшылпхьадзауала, бжьарала ацIасква апхъазаман йщаквгылызтынгьи, хIызту азаман йаквыргIпсымкIва ухIварныс гIващагIарапI. Ауи дшхъвыцуала, апхъала абжьара йшазаъази ужвы йшадгылуи адукIылырквын «йызлапшу щарда убуштI».

«Абжьара апны узынйалауа абаргвыраква рыхъазла йахьчIва араъа йырхIваз зымгIва ауыс злауыррайшуш амальпI. СахIаткIи бжакIи руацIа уыс щарда гIащтIырхтI. Сара ари йапшу айчважвараква жвабапхьадзарата йакIвшарыгьи сгвыргъьачIвауа сцалуштI», – лажва аллыргатI Квициниа Кама.

Алекция даздзыргIвытI ачкIвын шIа СакIаниа Мадингьи. Мадин саби йымамызтIхIва ужвы далаган ацIайква рбжьара апны апсуаква цIаста йынкъвыргуз ййырдырра йтахъыта заман азалихитI.

«УахьчIва щардагIвы саби бжьарала ацIасква рхъаштылхтI. АуыжвгIанчIвира тшацырчпитI, ауаса хIахIбачва, хIанчви хIабачви рбжьаща уанапшра арат йрапшу алекцияква рыцIагьи йщардазара шатахъу гIаугвынгIвитI. Ауат сабапра ду рылапI», – йхIватI ачкIвын.

ЙгIаджвыквырцIаз айчважвараква рагIан датша лекциягьи йгIапхьуштI, ауат йызтахъу дзачIвызлакIгьи дрыздзыргIвы йауаштI. ЙащтагIайуа алекция йамагIнызлуш асоцсетква рпны Адуней апсуа-абаза конгресс анапаква йгIарнылуаштI.