СогIвым йаъу АААК ауысхарта апны «Апсуа бызшва ауагIахъа ртурых узырдыруа йпасарайу гIалцIыртапI» ахьызта йхътIыз лекция акIвшатI, ауи дгIапхьатI атурыхдырыгIв Инджгиа Джамбул.

Аистория наукаква ркандидат, Адуней апсуа-абаза конгресс ЙхIаракIу асовет йалу Инджгиа Джамбул йхътIыз йлекция «Апсуа бызшва ауагIахъа ртурых узырдыруа йпасарайу гIалцIыртапI» акIвшатI СогIвым йаъу АААК ауысхарта апны ахаша, май а 11 атшын.

Анйара апхъала АААК апхIвыс советква рунашвачпагIв Ардзынба Гета а-Конгресс агвып алекторийква джвыквырцIахырныс йшаквыркIыз гIалхIватI. Ауи йшгIалылкIгIазла, рыцIа пасата йакIвшаз, турых-этнография нархара змаз алекцияква рабаркIыра (ауи аэтнограф Барцыц Марина йгIаджвыквылцIатI – аредакция ррытаразга) щардагIвы йыргвапхатI, ауагIа ауи атема шраргвану гIанарбатI.

«Инджгиа Джамбул Апсны атурых ардырра абызшва алкIгIараква йырхъвыхуамцара дадгылитI. Ажваква ргIаншаща, радкIылща цIолата уанрылапшуа джьащахъвара щарда гIахъутIитI, апсуа бызшва «ацIапха» гIауауитIта апсуаква йгIакIвзыршауа адуней, ажвлара, апсабара йшрылабзазауа гIаудыритI», – лхIватI Ардзынба алекторий йапхъахуз ахъвы джвыквырцIара апхъала.

Инджгиа Джамбул абызшва – агIвыраква, апкъыгIваква, ашIалахIвараква, асуратква рапшта – ауагIахъа рбзазаща шакIвшуз узырдыруа йшгIалцIырту йхIватI.

«Ажваква зымгIвагьи хIлымхIа йтгитI, ауаса ансимшбзазара апны ауат шгIаншаз йазхъвыцуа заджвмаджвпI. Йара акIвпIта, ауат ажваква ауагIахъа ртурых узыгIахъыртIитI», – дацIачIвагъватI ауи, йаргьи йгвгIанаграква швапхала йрыбагъьауа далагатI.

Ингур ухъыста йаъу рхъвыхыгIвчваквакI – Инджгиа Джамбул ауат «йызмам йтурыхдырыгIвта» дрыпхьатI – апсуаква амшын йапщылу ауысква гIазырбауа ажва рымамкIва, ауаса йанаъазара – ауат апхъала Апсны апны йымбзазата рхIвитI.

«Ауатква шымцу апсуа бызшва удыруазтын йузыбуштI – амшын терминология йаъан гьакIвымта уыжвгIандзарагьи ауагIа йгIадрысабапитI. Йрыман гъба (апсуа бызшвала «аӷба» – аредакция ррытаразга), апсуаква атенгьыз апны ахъвыхIква ъархIвынчIуз йгIалцIла ХIХ асквшышв агIан атрыкв султIан Осман къральыгIва атшпы хчара шатахъула унашва кIьыда гIацIищттI», – йхIватI атурыхдырыгIв.

Алекция академия хIаль гьамамызтI – арыпхьагIв закI йхIвауа, аудиториягьи дзыргIвуа. Ауи айчважварата йакIвшун. Инджгиа Джамбул хачIвыкI гIайыргылуанта уацIыхъван йазцIгIараквала аздзыргIвчва дара-дара ауи аджьауап йазйырцун. АтурыхдрыгIв алекция йгIайыз ауагIа йапшым ажваква рымадза злагIахъыртIуаш «ацIапхатIыгаква» ритуан.

Анйара йзызпшуаз ацкIыс рыцIа йщардагIвыта уагIа гIадгылтI: АААК ауысхарта йдучвам апещ йазнан. Ардзынба Гета ауи «ажвлара ари атема йшазыбжу узырдыруа» магIны зму гIарбагата йылпхьадзитI.

«ЙахьчIва сасчва хIщардан. ХIара хIайгвыргъьитI цIыпх агIапын аэтнограф Барцыц Марина йгIаджвыквылцIаз апроект ъагIашIамсыз. Кьангьаш гьазгIазгуам Инджгиа Джамбул йлекцияква йара ауи апшта ауагIа йшрымагIальаматызлуш, йащтагIайуа хIанйараква рагIангьи аздзыргIвчва йара абараса йшщардагIвызлуш», – лхIватI ауи.

Йара Инджгиа Джамбул йшихIвазла, алекцияква ртема рыцIа пасата Адуней апсуа-абаза конгресс анхагIвчва дрынйата «хвсахIаткI руацIа пхата данрачважва» амщтахь йхъа йгIаташватI

«ХIара швабыж йхIымаджьащахъвата апсуа ажваква ргIаншаща хIалачважватI, сара ашвапхаква гIасырбатI. ЩардагIвы ажваква рдыритI, ауаса ауат гIазхъшахъыцIыз йгьазхъвыцуам. Ауи уырхъвыхырныс швабыж йджьащахъвапI. Абарауаса апсуа бызшва йазынархата алекцияква джвыквхIцIарныс лыхIхтI, йауа ухIварыквын, ауагIахъа ртурых ардырра апны ауи рахIа йпасарайу гIалцIыртапI», – йгIахIгвынйыргIвытI атурыхдырыгIв.

АздзыргIвчва дрылан СогIвым йауу МикIайа Эрик. АхъацIа йгIайгвалашвахтI алекция апны йырхIваз ажваква рмагIны атгIачва рпны йшигIахьаз, йаргьи ауат рмагIны шидыруа.

«Схвыцта сандучва, сабадучва акыт санрызцуз щарда згIалун. ЙахьчIва йшгIацIцIызла, щарда здыруан. Йсыквлу азджьакI ажваквакI рмагIны анрасхIвуаз йгьхъарымцIузтI, йахьчIва атурыхдырыгIв санйыздзыргIвы йсхIвуз штамамыз ауысла сгвы багъьахатI. ЙгIващун ауат йсызхъазымцIуз», – йхIватI МикIайа йгьи ауагIа йащтагIайуа алекцияква йгIайырныс йаквгIазшIиттI.

Апсны акъральыгIва университет аистория хъвшара 4-хауа акурс йапхьауа Шамба Милани лыгIвзачви АААК апны лекция шакIвшуш ахабар асоциал сетьква рпны йырбатI. Ауи апхъала атурыхдырыгIв йлекцияква ауниверситет апынгьи йрыздзыргIвхьан, араъагьи ауи даналазара йджьащахъвахушзапI – рхIван йгIайтI.

«Ауниверситет апны Инджгиа Джамбул дгIазпхьаз алекцияква хIымамачIхатI, хIара хIыхъаз ауи щарда здыруа дгIвычIвгIвыспI. АААК апны йакIвшушыз алекция хIцарнысгьи йаквхIкIтI. Алектор атурыхи абызшви злапщылу ахацква гIахIйырбатI, бызшвадъа турых шаъам, турыхдъагьи бызшва шаъам гIахIгвынйыргIвытI», – лхIватI Шамба.

Алекция даздзыргIвыта ажваква ргIаншаща анидыр амщтахь арежиссер шIа Логуа Дауыт апсуа бызшва йшитахъу апш цIолата йъайымдыруа йгвы йасуата йхIватI.

«Сысквшква йрылахIапхьадза хIыбызшва шцIолу, йшпшдзу рыцIа-рыцIа йсыласхIвитI, ауи рыцIагьи йссырдырныс стахъхитI. ЙахьчIва хIара йыгIгIатI атурых абызшва йшузакъвымхуаш. Сара ауи зджьара йгIанымхауата йсымагIальаматын, атема саланахIватI, рыцIагьи цIолата йыздырныс схънахтI. Салагушта гIацIцIуаштI», – йажва найырдзахтI Логуа Дауыт.

СогIвым йаъу АААК ауысхарта апны аистория наукаква ркандидат Инджгиа Джамбул йлекцията ужвыгьи гIвба адыргалуаштI – «Апсуаква йынкъвыргауа акультура апны алабашьа (алабаща – аредакция ррытаразга) амагIны» йгьи «Апсуаква ршвага-загаква руысла» темаквала. Ауат анакIвшуш ахабар асоцсетьква рпны а-Конгресс аккаунтква йгIартахIцIуштI. Алекцияква йызтахъу зымгIва нашыл йауитI.