Адуней апсуа-абаза конгресс

28 МартI 2024
14:09
Нестор йгьи Апсны
Лакоба Нестор Апполон йпа асквш 1893 май а 1 агIан Лыхны кыт дйытI. Ауи адуней дгIаквлырныс хымызкI атахъыта йаба, адгьылрхарджьыгIв Лакоба Апполон йпа дщхатI: адгьылрхарджьыгIвчва райззара апны ахIчви агIмыстачви рсаранра дапшIагылуа ткIьийта дъагIачважваз ахъазла. Ан Джергения Шахусна цхърагIара зджьаралагьи йгIалмайдзауата лхъазы йгIадзынлыргылтI рыхыгIвпачвагьи. ГIапсара дула ауи лпахвыц Чнагуа (аунагIва апны араса йыпхьун Нестор) Афон ШIыц адин апхьарта дыцIалцIатI, ауаъа дангIалга амщтахь Лыхны йтагылаз агIвысквша апхьарта дыцIашватI. ДъапхьалакIгьи Нестор йакъыльлагьи йхIальшанлагьи йыквлагIвчва дгIарылхIвун.
Ауи апхьарта апны йыгIвзачва гвыла-псыла бзи дырбун. Ашваква ъахIвачвуз, агIахIвраква ъагIаларгуз йъакIвызлакIгьи ари ачкIвын амлага сгIахвыц дгIаншун, йылаква кIазкIазуа, йхъабра жвпIа квайчIва брыбыруа.
араса йгIвитI Бгажба Михаил йкнига «Лакоба Нестор» апны
ЖвыгIвсквша дыртата Тифлис йтагылу аквтанай дин апхьарта дыцIалтI, ауаса ауи адин дукI гIальаматра гьазйымамызтI. Апхьарта ахъпшылыгIв «апхьагIв Лакоба» дйыквчважвауата йшигIвызла, ауи «хвитнагIа ззйымам акнигаква дрыпхьитI йгьи апхьагIвчва ахIбачва гIвзата дрыщтаныкъвитI». Ауи апхьарта дангIалга амщтахь Нестор асеминария дыцIалтI, ауаса ареволюция уысква дъарылалыз ахъазла сквшыкI ахIа дампхьаскIва дгIацIырцатI. Тифлис дгIатыцIхра атахъын, ауи ахIатырла Батум ахьыла дайтыпахтI. АчкIвын ареволюция нархара змаз ахъвыцра шIыцква рыцIа-рыцIа дхъырхуан. Асквш 1912 агIан Лакоба Нестор Россия асоциал-демократ партия абольшевик хъата гвып рсатыр далалтI. Щарда йнамиуата апсуа чкIвын-пропагандист джьауап йхъырхырныс ахъазла Батум аполиция дызшIырттI. Ауи амщтахь Нестор йбзазарта атайпсаххырныс щаквйыргылын Грозна дцатI, араъа йтагылаз аквтанай апхьарта дыцIалтI. Асквш 1915 агIан, апхьарта дангIалга амщтахь, Лакоба Харьков университет аюрист факультет апны апхьара хъатайкIытI, ауаса хъахIара гIалцIырта ъайымамыз йгIалцIла ауниверситет дгIацIцIхын йцришта дгIайхтI.
Апсны апны Лакоба Нестор Гудаута айха мгIва апны дынхауа далагатI. Араъагьи ажвлара бзазара джьгарта далан. Аимперия алпIлун: асквш 1917 агIан февраль революция гIаншатI, мартI мыз апны Николай II йпаштахIра дахъыххатI, апрель мыз агIан акъраль абзазагIвчва йрылаз ахIальабальыкъраква Апсны йнадзатI. Лыхнашта адгьылрхарджьыгIвчва райззара ду апны Лакоба Нестор Гудаута дашIыпIа комиссарта далырхитI. Ауи амщтахь «Киараз» ахьызта адгьылрхарджьыгIвчва революция гвып гIандышитI, Несторгьи ауи аунашвачпагIвчва дрыуазаджвхитI. Ауи атлахан йгIашIарышвта асквш 1921 агIан Апсны ачIвыла апны совет власть щаквгылындзыкIьара абольшевиккви аменьшевиккви ахъгалра йазабакIуа йгIамгIвайстI (Грузия апны авласть аменьшевикква йрыман - аредакция ррытаразга). Авласть зны анат йыркIуан, зны арахьарат. Нестор зны зджьара тширыдзра атахъхун, зны йатаркIвах Апсны ахьыла дгIацапахуан, асквш 1918 ацIыхъва Согъвым атутанакънадзара дташватI. Асквш 1920 йылахь амгIва йатаркIвах Батум дтанагатI, араъа мадзата йынхуз ареволюция мгIвайсра дахъадахатI. Йара араъа зыбызшвала йаджарыз йынбжьагIв Джих-оглы Аки йунагIва дыгIвнабзазауата йанагIаха йылахь хъапщылата йанылыз йынбжьагIв йахща шIа пшдза Сария длабадыртI.
Ауи асхъан Сарии йари бзи йабабатI. Ауи дйыцта данырда жвыхвсквша дыртан (сара дсыквлан).
араса йылгIвитI Сария лтаца Аббас-оглы Адиле лкнига «Йсхъаштылхырныс йгьсылшум» апны.
Совет Апсны дахъадахатI
Асквш 1921 мартI а 4 агIан Апсны апны абгата совет власть щаквгылтI. Апсыуа уагIа бзи йырбуз Адагуа, апсуа бызшвала йгIаныцIитI «дагв» (Нестор гвымхата йгIун, ауи йгIалцIла йазалху адзыргIвыга ъамапсыма нкъвигун – аредакция ррытаразга), Апсныла дгIацапахитI. Араъа ауи дхъадахауа йахъазымкIва йцришта дахчагIвхитI.
Асквш 1922 февраль мыз агIан Лакоба Нестор Апсны АССР АуагIа комиссарква р-Совет апны председательта далырхитI, асквш 1930 апрель мыз йгIашIарышвта ауи Апсны АССР Аквта рхъйагIв Комитет дапредседательхитI. Лакоба данаунашвачпагIвха асхъан йрыхъвашаз ареспублика тшщтIнаххуа йалагатI.
Апсны чIвыла хвыц ашвапхала уыла йгIацIалитI совет къраль апны акультура гIамта айшысла хIаракIыта тшшщтIнахуаз… Апсны аправительства пIатIу ду зквыз, здырраква цIолаз Лакоба Нестор Аполлон йпа унашва ахъицIауата ауралагьи йазалху агватра азрыман анаука, акъраль анаука уысхартаква джьгарта йрыцынхун, совет Апсны апны анаука рхъвыхра институткви астанциякви гIандыршун.
йхIватI академик Вавилов Н.И. асквш 1932 агIан
АуагIа млыкврхIара апны Лакоба Нестор аколлективизация гьджвыквйымцIатI (адгьылрхраджьыгIвчва рхъатачIв млыкв – адгьыл, арахв – ргIарыквхра, млыкврхIартакIта радкIылра знархараз совет унашвачпагIвчва рполитика – аредакция ррытаразга). Ауи акIвымкIва, апсуа жвлара бзазара алкIгIараква гIайпхьадзауата зынгьи зальмагIала дгьрыщтанымкъвузтI ахIчва, аткъвым йгьи ажвлара уысхагIвчва хIаракIква. Апсны апны байи ауат йдырлыгуа рыцхIи йахъцата йгьщаквгылам йхIвунта ауи швхIаусыгIвата йгIайырбун. Нестор ари йполитика захвара алата йырпхьадзун ауагIа, пIатIу ду алайыквырцIун, ауаса ауи акъраль рполитика йапшIагылуанта йзымгвапхуз гьмачIыгIвмызтI – ауыс Сталингьи йзынадзатI: «бзира йзызтахъкваз» мачв ацIамкIва швъа ргIвытI, Нестор акъраль рапхъагылагIв йпны джьауап йкIра атахъхатI. Апсны аунашвачпагIв зымгIва шипшIагылазгьи Кремль апны ауи аъара ъазата дгIачважван йзахвара хъадйырцIатI. ЗакIы азухIвушта йгьаъам – Нестор ачважвара швабыж дазычпан.
Апсыуа уагIа рпхьадзара гьдууым йгьи щардагIвы жвлара щайдзата йрымапI ахIри агIмыстари, ауаса ауат рщардагIв акыт бзазагIвчва йгIарылымхIвауата йбзазитI. Араса йгIауахвырквын Апсны апны йара зынгьи заджвгьи ахIчва ззырхIвауа рапшта дгьымбзазатI. Щта сара ауат тызгазарквын дзачIвызйа совет власть йгIаннаршауа апсахраква зцакIвсыршушыз, дзачIвызйа Апсны зцгIасхчушыз, Апсны Республика зцгIансыршушыз? Ауат ракIвпI тшгIащтIызхта акырт меньшевикква йырпшIагылыз. Ауат ракIвпI апартизан гвыпква гIанзыршата Апсны абзазагIвчва зымгIва гIащтIызхыз.
Ауи йгIачважвара гIалырбитI Аббас-оглы Адиле лкнига «Йсхъаштылхырныс йгьсылшум» апны
Лакоба Нестор (армала), Берия Лаврентий, Ханджян Агасий апартия конференция апны йаъапI, асквш 1935
© Лакоба Нестор йыхьыз нкъвызгауа акъральыгIва музей
Йара Лакоба зынгьи дызхчуз уагIа гьйыцмызтI, акъала апны щапIыла дныкъвун, хвитта ауагIа драчважвун, ауыла хвыцгьи дугьи ргвы йхвгIун. Ауи ауагIа ъагIайыдгылуаз анхарта апны йгьахъазымызтI, аурам апынгьи, йунагIва данцахуаз амгIвала апынгьи, адзтшпурам апны даннасгIасуазгьи, ахъаз зджьара кофе йыжвуа данчIвазгьи драчважвун.
Лакобарга Нестори Сарии
© Джихашвили Мусто йазикIкIыз асуратква йгIарылхпI
ЦIабыргыта ауагIа Нестор хвду йыквырцIун йгьи бзи дырбун. Ауи ахъахьгьи данырбара анчва дигIащтийыгIвшва йпылуан. Ауи йыхъазла ахабарква аларцIун. Ауат рыуа азакIы гIайырбитI атурыхдырыгIв Гожба Руслан. Ахабар йшгIанахIвауала, ащхъа кыт ПсхIвы апны рахвхчакI зны ажвгIвандла йгIалбгIаз хыгIв нчвахIвачIвгIвыкI райчважвара йгIатIйа, ауат айчважвумцара Апсны «даунашвачпагIвхарныс» ЧнагуахIва заджвы йыхьыз щаквдыргылтIйа. УадыргIвана ауи арахвхча йбаз, йагIаз аунашва Мыквба зтдзахьзыз уасаражвкI йайхIвхтI. Арахьарыгьи Эшера йтыцIта Согъвым йцауа амгIва апны Чнагуа йыхьызта чкIвынкI дгIайынйатIйа. Ауи Нестор йакIвынйа.

Ажва аламкIва ари ахабар гIахъвыцрапI, ауаса ауи Нестор анчва дырзыгIанйыршата йазхъазцIарныс зтахъыз ауагIа анцIрала йгIарылахатI. АуагIа ауи йунагIва йцун, ррыцхIагIараква йархIвуан, азджьакI анаркомква гвыбгъан рызрыман, азджьакI амла зхъагылаз ръахIыльчва дырцхърагIарныс йахIвун, ауаса зынгьи заджвгьи гватрадъа дгьгIанымхузтI.
Согъвым апны апредсовнарком уанйызнашылра асхъан акIвпI уыла йануызгIацIажьуа Апсны акыт бзазара алкIгIараква. УыскI анрыму ауагIа анахьанат ауысхартаква йрыгIвситIта рейша анбжьагIв Лакоба, йа, дара адгьылрхарджьыгIвчва йшйыпхьауа апшта, Нестор йызцитI ауи дшрыздзыргIвуашла, йшалйыргушла рхъагвы аквыта. Апсны апредсовнарком анбжьагIв Лакоба абзазагIвчва зымгIва рпсы апшта дырбитI. АнбжьагIв Зиновьев (Зиновьев Григорий, асовет политика йгьи къральыгIва уысхагIв – аредакция ррытаразга) Апсны данаъаз зны дымшыркъвауата йхIватI: йара Апсны ахьыз псахта Лакобистан ахьцIахра атахъыпIхIва
араса йылгIвытI асквш 1924 агIан ауи йыхъаз аурышв гIвгIвы Рихтер Зинаида лкнига «УыжвгIанчIви КIавкIаз» апны
Лакоба йгьи Троцкий «йчIапщара»
Йара уыста йымбазтIхIва Лакоба Нестор совет къральыгIва апхыцIа апны йхатI амагIны швабыж йдууын. Асквш 1924 январь мыз агIан Ленин дчмазагIв хьантата йпсы агIылахIва йтан, Кремль ауацIа ауи агIан авласть амакIыра йашымтан. Троцкий Лев йакIвын Ленин йымщтахь акъральыгIва йахъадахушта рыцIа йызквдырпшуаз, ауи йгIалцIла йдауагIвква йрылшауа зымгIва рчпун ауи днадыркъвныс ахъазла. Ари агIамта апхъала айъазагIвчва ркьангьашра багъьала Троцкий йхъапщылагьи дйыцта Москва дтыцIын айхамгIва гъба даквчIвата КIавкIаз ахъатала дджвыквылтI. Ауи йджвыквылра йаквшвауата зыхьызква бергьльыз апартия уысхагIвчва Дзержинский Феликс йгьи Орджоникидзе Серго йацшIакIта Лакоба йзыргIвитI Троцкий «дчIапщара» шатахъу цIкъьа-цIкъьа йгIайгвындыргIвуата. «Ауи агIан Троцкий Апсны йгIайра щарда гIацIанадыркIуазарын. РыцIа тамамта йухIвушызтын, заманкIла ауи йчIапщара», – араса йгIвитI Лакоба Станислав Ленин дпсырныс хымшкI ахIа атахъыхымкIва йщаквгылыз ари аъаща даквчважвауата.
Ленин дшпсыз ахабар Троцкий Лев йанидыр Тифлис даъан. Ауи зынла Кремль ахьыла хабар йыргатI Москвала дшацапахуа, ауаса Сталин джьауап шгIайтызла Лакоба дйызцарыквын рыцIа йагъьпI, ансагьи арсагьи Ленин йпсхъа анадасра дгьаквшвахуашым, апартия рыхъазла йызгIвадара рыцIа йапхъапI. Троцкий Лакоба йпны сасра даъата дшыржьаз йдыртI – Ленин йпсхъа анадасра мшкIыла йатдрыпахтI, йанигвыгъаз мгIва дыквылзарквын дгIахьымшвауата Москва дзынадзушын. Ари агIаншара апартия аунашвачпагIвчва рпны Троцкий йыхв нанаркъвытI, ауи акIвын Сталингьи йынкъвицуз.
Лакоба Лев Давид йпа ауи аъара пхата дирайгван гIвымызкIла Апсны дгIанхатI, апсуа цIаскви акультури цIолата тшрыхайыргIвазун. «Троцкий Лакоба дйыцта Апсны аштаква зымгIва йгIарыкIвшатI, акыт бзазагIвчва щарда йрынйун, ауат райззараква йрылазлун. Моква кыт ауи апш айззаракI апны Троцкий дгIачважватI. Ауи йгIачважвара ахъа йшацIасу апшта апсуа бызшвала ауагIа тшангIарзынайырха йджьарщауата йыргвапахатI. ЙгIачважвара апны адгьылрхарджьыгIвчва йхъадата йгIалыркIгIаз ауат апсуа ажваква ракIвпI», – йхIвитI атурыхдырыгIв Лакоба Станислав.
Сталин хвду аквицIатI Троцкий «йчIапщара» ауысла Лакоба йцхърагIара. «Ауи йшипхьадзузла, араса агIамта аналачпаз асхъан Нестор ауи йхъгалра арыбагъьара дацхърагIатI, – йгIвитI Лакоба Станислав. – Ауи акIвпI гIамта ауыра (жвыгIвсквша руацIа) Сталин Лакоба дызйызбзийыз. Ари ашвхIаусыгIвала Сталин Нестор гIвычIвгIвыс аргваныкI йапш дизыъан. Зынгьи дымшыркъвауазшва йхIватI: «Сара с-КобапI (Сталин Иосиф партия хьзыта йыман ауи – аредакция ррытаразга), уара – у-ЛакобапI», – хIва.
Коба, Лакоба йгьи Берия
Лакоби Сталини ранбжьагIвра ащтаныкъвара йнаскIьапхьадза рыцIа-рыцIа йбагъьахун. Сталин йызнымкIва Апсны тшпсщара дгIайуан, Лыхны кыт апны Нестор йунагIва дсасуан. Акъраль рапхъагылагIв йызнымкIва Сария лджькIахбаста йшIашватI, Нестор йчагIыр шIа-шIа йбгIалигатI, ауипхьадза апшвыма йан Шахусна атшгIва дахъагылата дизымацIауан. Сарии Сталин йхъапщыли агIвзачван, йаргьи анахьанат апартия уысхагIвчва рпхIвысчваква дрылайымцIауата кIьыдата дгIаликIгIун, Апсны апны йапхъахауата хъатачIв машинанадзара согIата йлиттI.
Сталин Лакоба йтгIачва араса гвапата дъарзаъаз Берия Лаврентий гвычвгьала дацныхчылуан. Апартия ъанатIанкъвгара апны йапхъахауа ачIвырхъаква йчпунта зынла йгIайгвынгIвытI Сталин дйаргванхара ахъазла Нестор нбжьагIвта дикIра шатахъу. Нестори Сарии Рауф данрау Берия йакIвпI ауи кьристан дин ацIасла «йабахаз». Абараса Берия Нестор йтгIачва аргваныта дрыщтаныкъвауа далагатI. Нестор йакIвпI ауи апартия аъанатIаквала «йхъагылра», унашвачпагIвта дчпара ауысгьи Сталин йпны йгIазрахаз. Асквш 1931 ноябрь а 12 агIан Берия ГIвадахь КIавкIаз апны ВКП(б) (Асоюз зымгIва (абольшевикква) р-Коммунист партия – аредакция ррытаразга) ашIыпIа комитет йгIвыджьхауа секретарта ддыргылтI.
«АларбгIвыганкъвгагIв ащтанчIвы», араса йыпхьун Берия йыщтахьла (ауи пенсне нкъвигун – аредакция ррытаразга), къвышракIгьи гIанийымжьуата амальта йаъу зымгIва найахвуан Сталин бзи тшиййырбара, дикIалтащтIыхыгIвхара, йара йаъара йызцIабыргу датша заджвгьи дшаъам хъаййырцIара ахъазла. МагIны змамыз ауысква рпнынадзара тшаквищуан. Зны Сталин йдача апны йнасгIасуата дымшыркъвауа ацIлауатра гIарыцкьара атахъыта йанихIва Берия агврахIа гIайахвтI, кыбкI тшаквирышвын тшыйымдырхуа йхъиссауа далагатI, ауи збаз зымгIвагьи «йагъакI далапикъкъуазшва» акIвпI йчпащаква рыла йшгIацIалуаз. Ари агIаншара йауацIыхта даквчважватI Сария лаща Джих-оглы Мусто йгIагвалашвахраква рпны. Берия Лаврентий йъанатIаква рыцIа-рыцIа йхIагIахун, йцIыхъвахауата Сталин рыцIа йаргваныз Лакоба Нестор абгата Берия йунашвахъцIара дацIашватI.
Сталин «момо» йайхIвтI
Асквш 1936 агIан Лакоба Нестори Берии йхътIымкIва йырбжьаз апшIагылра цIхъва ачпатI. Сталин Лакоба Москва дигахта ауацIа уысквала анарком йъанатIа дахъайцIарныс гIайтахъхан щарда йпны дирайгватI, ауаса Лакоба йгьйымуазтI. Зны абауаса йзыгIайцхIата йанйымуы йгвтара йхъапщыла йлайхIвтI: «ЙачIвыйа ауи апш ъанатIа хIагIа Сталин сзадйыргылуа. Садырцалырныс йалагаргьи ауи гьызуашым… Сара суагIа ужвыгьи апарчман (апсуа бызшвала «мгъы» – аредакция ррытаразга) йалачауата сара ахъахьыла тшшпахъазгылуаш?! Зынгьи ауи сгьадгылуашым». Арат ажваква гIалырбитI Аббас-оглы Адиле лкнига «Йсхъаштылхырныс йгьсылшум» апны. Ауыс зквыз Сталин ауи азаман рыцIа йщарычIвараз аъанатIа дъахъайцIушыз гьакIвымзарызтI. Нестор дшхъвыцуазла, Апсны дтырщтуашын Берия араъа хвитта йтахъу шабгу аквйыршварныс ахъазла. Берия йхъа щарда цIуата йгIаташвахьан Апсны «агрузинизация» акIвйыршарныс.
Ага ауаса йаъазтынгьи ари агIахъвыцра шIыцракIгьи гьаламызтI. Асквш 1929 агIан ГIвадахь КIавкIаз а-КП(б) ашIыпIа бюро акIвшауата зымгIвагьи йацшIакIта Апсны Грузия йалалырныс йацыркIуата йангIачважва, ащаквыргылра анахвра йазынадзахьата йцIыхъвахауата Лакоба йаницIгIа араса йджьауапхатI: «Сара закIгьи гьсымгIатI. СызладзыргIвуа аппарат гвымхата йынхитI». Ауи атшын ахъа шIыц-шIыц йгIалагахта йатархIвахырныс лшара гьрымамызтI, ауи ахIатырла ауыс датша зны йаталапшхырныс йатдрыпазтынгьи, ауи ащаквыргылра заманкI анагIвс йаквгIацапахын йнарахвхтI.
Лакоба Нестор агвыгъа йгьалйымхуазтI Апсны АССР Грузия ССР йгIалцIхта рейша РСФСР йалалхырныс. Ауи ауысла дахIвауата Москва жвагIны дцатI, ауаса ауаъа йажва гьрымгIатI.
«Спсхъа уымбакIва йгьгIаншушым»
Асквш 1936 декабрь мыз агIан Берия Лакоба Тбилиси дызшIиттI. Анйара амакIыра духатI. Апрофессор Лакоба Станислав йшихIвауала, амакIыра йашвхIаусыгIвахатI акыртква Апсны ачIвыла йтажьрала амурадква гIазырбуз ашвъа. Ауи Апсны ахъада йангIаййырба асхъан Лакоба Нестор араса йхIватI: «Спсхъа уымбакIва йгьгIаншушым». Араса ауи гвы айымтуата йара-йара йщра ашвхIаусыгIва щаквйыргылтI.
Согъвым апорт анхара анджвыквыржьуаз, асквш 1930 декабрь а 18
© АГТРК
Йара ауи ахъвлапын Лакоба дъатаз асасырта телефон дгIасуа далагатI Берия йан, уадыргIвана ауи йхъапщыла Нина дйызгIайын айрышта сасра дылрайгвауа далагатI, бзи йбуз афачIвы – акъапщгъра рыдз – шылрыхIазырыз йалхIвуа, длырхIвапсауа. Берия йунагIва дцатI, ауаса арызкъы дгьахьымстI хIва йауаштI, коньяк мачIкI йыжвын пслачва тшыткI аквифтI. Жвадикъакъла йгвы чвгьахан асасырта дцахтI. Амашина данаквчIва ашофёр апсуа бызшвала ажва заджвыкI йайхIвтI: «Сыршьит» (апсуа бызшвала ауи йгIаныцIитI «сырщытI» – аредакция ррытаразга). Йара ари ауахъ Нестор Апполон йпа балет ъадыргылуаз атеатр апны дйызцарныс Берия йгIайцхIатI. Ауаъа Нестор дпсбзамкIва дгIаджвылыргахтI. Декабрь а 26 цIыхквта Лакоба Тбилиси апны йпсы тыцIтI. Ауи амщтахь ацIабырг щаквдыргылтI – ауи ауау дадыргатI.
Согъвым, асквш 1937 январь а 1
Лакоба Нестор йпсхъа аннардасуаз
© Апсны акъральыгIва музей
© Апсны акъральыгIва музей
© Апсны акъральыгIва музей
Лакоба Нестор йпсхъа нардасырныс уагIа зыкь гIважвижваба раъарагIв айззатI. Апсны абзазагIвчва рыладзква хъагылата Нестор ахрат днардасуан – зкьыгIвпхьадзарала ауагIа ахъаз йыхьызла йыпхьун, ауат йрылан йхъатала дыздырквуз, цхърагIара йахIварныс ауи шрадзушла рхъагвы аквыта йынхара пещ йнашылквуз, «Нестор йакIвымкIва датша заджвгьи хIгьгIайгвынгIвуашым» – хIва (цIабыргыта, Несторгьи дырцымхърагIауата йгьгIанийымжьуазтI).

Лакоба Н. данпсы амщтахь Апсны атурых рахIа йлащцару агIамта щаквгылтI – ауи «ауагIа драгъата» йгIархIватI, йъахIыльчва йаргванква, йхъапщыла Лакоба Сариягьи йпа Рауфгьи НКВД (СССР ауацIауысквала ауагIа комиссариат – аредакция ррытаразга) атутанакъ йтарщытI. Ауаса Нестор йхъвадигьи зджьакIы гьамыртынчуазтI. Апхъапхъа Лакоба Нестор йхъвади Ботаника цIлауатра анышвынтара йгIацIырххын Михайловск нышвынтара апны йыцIарцIахтI. ЙащтагIайуата ауи йбыгIвшыгIвква руысла йалыргауачву турых гIаншитI: ашвъакI йшгIанахIвауала, «Маяк» ззырхIвауа ашIыпIа йырган ахIаш маша йтарблытI, датшагьи йырхIвитIта, йани йхъапщыли анышвынтара нырхуашта йанырдыр йхъвади мадза-мадза датша зджьара йыцIарцIахта, йъакIву заджвгьи йдмырдырта акIвпI йшаъу. Анасагьи арасагьи, уахьчIвала Лакоба Нестор йнышвынтара зджьарагьи йгьаъам.

Атекст згIвыз – Капба Арифа, асуратква рредактор – АгIвдза Наала, аредактор хъада – Лазба Амина