Декабрь а 28 йбергьльу азъазарадырыгIв, ажвлара уыснкъвгагIв Аджьынджьал Боча Маджьид йпа дйытI.

Хвтаба Алиса

АгIвычIвгIвыс ауагIа дъадзархъмаштылуа аъара дбзазитI. АкъральыгIва ащаквгылри атшауацIыхри, культура ахчара, чкIвыныргIа бжьара, ахърыкъьаракIгьи аламкIва, къару ду алазцIаз ауагIа дрыуазаджвыпI Аджьынджьал Боча Маджьид йпа. УахьчIва зъадаб хIагIаз, закъыль цIараз, зкультура хIаракIыз ауи агIвычIвгIвыс сквшы 86 йхъыцIуашын.

Аджьынджьал Боча Маджьид йпа асквш 1937 декабрь а 28 Очамчыра район йаланакIуа ПакIващ кыт апны дйытI. Асквш 1960 агIан Горький А.М. йыхьыз зхъыз СогIвым акъральыгIва педагогика институт афилология факультет (апсуа хъвшара – аредакция ррытаразга) дыцIалтI. Асквш 1967 агIан Аджьынджьал Боча Апсны акъральыгIва штадырра музей апны наука нхагIв айцIбата, ауи йацйырцауата – СогIвым асуратчпара училища суратгIвра азъазарала арыпхьагIвта дынхун. Йапшым агIамтаква рагIан Апсны АССР культурала а-Министерства апны азъазара нхартаква дырхъпшылыгIвта, «Аԥсны ҟаԥшь» газет дакорреспондентта, Апсны асуратчпагIвчва РадкIылара апны асуратчпарта-рхарджьыртаква дырдиректорта дынхатI.

Асквш 1976 агIан Гулиа Д.И. йыхьыз зхъыз Апсны абызшви алитератури атурыхи рнаука-рхъвыхырта институт (ужвы – АНА йаланакIуа Гулиа Д.И. йыхьыз зхъу Апсны агуманитар рхъвыхраква ринститут) данаука нхагIвхатI. АпхъанчIви гIамта йгIашIарышвта ХХ асквшышвдза апсуаква суратгIврала разъазара шаъаз йырхъвыхуан. ГIвмонографиякI агIацIщтра йазирыхIазыртI: «Палеолит йгIашIарышвта апхъанчIви гIамта пасадза апхъанчIви Апсны азъазара (археология гIахътIраква йшгIархIвауала)», «Асквшква 1921-1990 руацIа апсуа совет суратгIвра азъазара атурых». АнапIлагIвыраква Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз агIан асквш 1992 октябрь а 22 Апсны аинститут йацбылтI.

Аджьынджьал Боча йынхараква йрыуата рыцIа йгIалукIгIушта йаъапI йрыхIазырта асквш 1978 агIан йгIацIищтыз апсуа суратчпагIв ду, азъазара цIбацIбагIв йгьи Петербург аимператор театрква рсценограф (1906-1918), агIвыма къральква рпны Дягилев гIамтаква рсценограф (1920-1930) Чачба (Шервашидзе) Александр Константин йпа йынхараква ральбом.

Асквш 1978 йгIашIарышвта 2003-дза Боча Маджьид йпа «Аԥсны аҟазара» журнал аредколлегия далан. Асквш 1980 агIан ауи азъазара йазынарху астатйакви абзагIвракви разкIкIра «Азъазара ачIвецква» адигалын СогIвым апны йгIацIищттI. Асквш 1981 агIан Аджьынджьал Боча СССР асуратчпагIвчва РадкIылара днарахвтI, асквш 1985 агIан сквшщарда дыздынхалыз, асуратчпагIв Чачба А.К. йгIайыквчважвауа агIвыра «Абзазара ду абгъьыцква» гIацIищттI. Ауи псахра алата, «АсуратчпагIв Чачба Александр: Йбзазара. ЙыршIыйара. Йылахь» ахьызта йгIванхауата асквш 2017 агIан йатагIацIцIхтI.

Боча Маджьид йпа асквшква 1967, 1977, 1978, 1987-1989 рагIан Апсны апны йгIацIсуаз ауагIахъа-хъахвитра мгIвайсра джьгарта далан. Апсны ауагIа р-Абашта айсра анакIвшуз Боча Маджьид йпа Санкт-Петербург апны «Апсны» гвчIагIв жвлара гIанйыршатI. Ауи акъала ачымазагIвтараква йрыцIашвуз Апсны айсчви артыгIвчви йырцхърагIун. Аджьынджьал асквш 2005-дза ажвлара аунашвачпагIв дитарагылыгIвын, йынцIра далгандзыкIьа – чIахI зму даунашвачпагIвын.

Асквш 1998 агIан ауи Санкт-Петербург апны «АхI Чачба Александр. Азъазара йгIаквчважвауа агIвыраква. АнапIлагIвыраква йгIарылхпI» книга йара йгIвыз апхъажви аквчважваракви алата йгIацIищттI.

Анаука нхара йахъазымкIва Боча Маджьид йпа ауысарагьи тшадикIылуан. Ауи йнапIы йгIацIцIтI «ХIвахIвра» («Аныҳәаҿа») уыса азкIкIра.

Асквш 2001 йгIашIарышвта Аджьынджьал Апсны асуратчпагIвчва РадкIылара далан. Ауи акIвымкIвагьи азъазарадырыгIвчва р-Дуней адкIыларагьи далан. Асквш 2005 агIан «Ахьдз-апша» орден III астепень, Санкт-Петербург асквш 300 ахьызла амедаль гIайквнадыргатI. Асквш 2006 агIан Апсны агIвгIвчва р-Ассоциация далалтI. Асквш 2015 агIан «Апсны Республика апны гIатгара зму культура анхагIвы» чIахIра хьзы гIайыхьырцIатI.

Аджьынджьал Боча Маджьид йпа йбзазара ахъамайгьдзара, ауагIа рзынхара, а-Псадгьыли Анчва дыззыгIайшази рызцIабыргра йыршвапхапI. Ауаса йаллитIта, агIвычIвгIвыс йынцIра угвы мгIвадзакIва йшIчIвитI. Асквш 2019 август а 20 атшын Боча Маджьид йпа адуней йхIваджьтI. Ауи йынхараква хвы рыквызцIауа зымгIва ргвква дпатриотта, дыгIвза бзита, зуыс здыруаз дъачвагIагIвта дгIартахуштI. СогIвым акъала айззара агIаджвыквцIарала йбергьльу азъазарадырыгIв, ажвлара уыснкъвгагIв дъабзазуз Воронов йурам 24-хауа атдзы абльын чвахъабага гъвы кIыдырцIатI.