АААК а-Дискуссия клуб экология йазынарху асессия апны аклуб йалаквуи аъачIвагIагIвчви ареспублика апны агIайыраква азарарчква йшырчвырхчуш йалачважватI.

Апщаша, мартI а 12 атшын АААК а-Дискуссия клуб апны йсасын агIайыраква хчарала аъачIвагIагIвчва. Аклуб йалакву йрыцта агIайыраква хчара шатахъу йалачважвун ФАО ООН (ООН йаланакIуа афачIвы йгьи акытмлыкврхIара уысквала аорганизация – аредакция ррытаразга) Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв Клюкин Михаили Апсны Анаукаква ракадемия Экологияла аинститут этимологияли аинвазив (йгIатаргаз) квпшыраквали алаборатория аунашвачпагIв Кириа Михаили.

Азарарчква урабакI йшауаш

Клюкин Михаил йхIватI агIайыраква зарар дызрадзауа ахIапшхвыпшква уызларабакIуаш ахимия, биология, механика, агротехника амальква шаъу.

«Химия амаль – ауи апестицидква ангIаурысабапуа акIвпI, ауи ласуыспI, ауаса аэкология зарар арайдзитIта йажвыз амальпI», – йалачIвакваз йгIаргвынйыргIвытI аъачIвагIагIв йгьи йгIацицIахтI абиология хъвшвква ргIарысабапра, датшата йухIвушызтын – абиология амаль, ауагIа, агIайыраква, апсауышвхIаква рыхъазла йшшварагIварам.

Механика амаль дахIврала йшгIадрысабапуа йашвапхата Клюкин Михаил йгIайгтI амрамор цIыдз – ареспублика апны йцIыхъвахауа асквшква руацIа швабыж йщардахаз ахIапшхвыпш – напIыла йхъвшвара.

АгIайыраква хчарала агротехника амальква агIайыраква азарарчква йшнармахвуаш йазынарху йалакIу ауысква гIарыцIаркIитI.

Афермерква рыхъазла архъа апхьартаква

АъачIвагIагIв йайззакваз йгIаргвалайыршвахтI уахьчIвала Апсны арайонква зымгIва рпны ФАО ООН адгьылрхарджьыгIвчва рыхъазла йаднагалыз йазалху «архъа апхьартаква» шынхауа, ауаъа ауат агIайыраква йрызарархауа ахIапшхвыпшкви ахъвапиракви шурыдзуаш йшазырбжьауа. Ауи йапшу апхьарта йызтахъу дзачIвызлакIгьи ашIыпIа кытмлыкврхIара унашвахъцIарта апны тшаницIата дца йауитI.

«ХIара йхIмураду афермерква гIбжьарныс акIвпI, – йрытаразтI Клюкин Михаил. – Архъа апхьарта йцаквауа йдырхарджьуа агIайыраква рхIвитIта абжьагIвчва ауат шгIархчуш йазырбжьитI. Ари ацынхара сабап гIанагра ахъазла гIвба ракIвпI йатахъу: адгьылрхарджьыгIв йархIвуа йырхъйарныс йгьи ауыс джьауапкIра азйымата дадгылырныс».

ФАО ООН Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв йшихIвазла, архъа апхьартаква рпны йапхьаквауа йрыуата йызтахъу Молдова йыргата ауаъа ауат йрапшу апхьартаква сабап шгIаргуа ддырбарныс ргвыгъапI.

АгIайыраква шварагIвара рзыгIанзыршауа

Акьазу Экологияла аинститут этимологияли аинвазив квпшыраквали алаборатория аунашвачпагIв Кириа Михаил йпны йангIадза ауи йгIаликIгIатI агIайыраква хчара – «экология шварагIварадара апны уыс апхъата йшаъу» йгьи ахчара йгIацIанакIуа агIайыраква гIашIипхьадзатI.

«Хчара йазыбжапI акытмлыкврхIара гIайыраква, абнаква йгьи агьагьара зладрыпшдзауа агIайыраква. АуагIа рыхъазла магIын ду амапI акытмлыкврхIара гIайыраква бажвхарныс. Аэкология ргIапсра гIащаквхара ахъазла абнаква хчара атахъыпI. ХIара турист къральта тшыхIпхьадзитI. Апальмаква, акипарисква, аэвкалиптква, хIышта дрыпшдзауата йларцIаз антахьгьыт агIайыраква хIхчузтын хIпсабара йшгвлахIару апшта йгIанхуштI», – йхIватI аъачIвагIагIв.

Йгвы йасуата йхIватI ауи ареспублика апны асамшитква рпроцент 98 араъа йгIатанагаз огневка-хIва йызпхьауа алымхIарыгIв йшафыз. Кириа Апсны йгIаргуа агIайыраква карантин йгIакIылщтра магIын ду шаму, акъраль цIлагIарйырта амазара шатахъу гIаликIгIатI.

АъачIвагIагIвчва йырхIватI акъраль апны йцIыхъвахауа асквшква азарарчква рквпшыраква йшрылахIаз: лымхIарыгIвгьи, цIыдзгьи датшагьи шгIаншаз.

«УыжвгIанчIви логистика лшара гIаунатитI атичIвква майрата йатурыпарныс. Ауат йрыцта йайтыпитI азарарчквагьи – дзыгIвгьи щхъагьи датшагьи йрымкIуа адуней ацIыхъвакI йтыцIитIта датша цIыхъвакI йнадзитI. Йаквнагу рхъвыхра адхIымгалуазтын йлахIцIаз агIайыраквагьи хIыбнаквагьи хIчвыдзырныс закIы гьазхIвам», – йхIватI Экологияла аинститут аъачIвагIагIв йгьи йгIацицIахтI щарда мцIуата Апсны адгьылраса зфауа зарарчгьи шгIатанагаз.

АхIапшхвыпш зарарчква йырхъазымкIва айчважвара йалакваз акъраль абнаква рпны йщардахаз амцаблыраква рунашвагьи рхIватI. АъачIвагIагIвчва йшырхIвазла, амцаблыраква гIазхъшахъыцIуа агIвычIвгIвыс йакIвпI.

«АгIапынла адгьылрхарджьыгIвчва архъа нхараква тшырзадыргалитIта рыштаква дрыцкьара ахъазла ахIвра гIва рблитI, ауаса амца йгьзахъпшылуамта ауи тшамцIнахитI. ЙыншитI абна амсакъра йгIалцIта йанбылуагьи. Тутын цычвахьакI кIадрышвпI йа йцIырхъыйыз амца дымрычвхуа йгIанырыжьпI – уацIыхъван бна гектарпхьадзара блитI», – йгвы йыхьуа йхIватI Кириа Михаил.

«Аэкология дырраква рыщата»

А-Дискуссия клуб йалу Согъвым йхътIу аинститут астудент Биройпа Анзор анйара амщтахь азарарчква ауаса йщардахата дшымгвыгъуз йхIвахтI.

«ЩардагIвы йырдыритI Апсны апны азарарчква хъарыхьгата йшаъу. Ауаса ауат апсабара зазрарта йазгIарг йауаш, ауи зарар азрайдзауа ахIапшхвыпшква йшырхъазым, ари ауысгьи ахъатаква зымгIва урызхъвыцта уадгылра шатахъу, чва ахъауымбатагьи амаль шамам уахьчIва айчважвара амщтахь акIвпI йангIасгвынгIвы», – йхIватI ачкIвын.

Ауи дшхъвыцуала, ауагIа ари ахабар дуырдыргIвацарыгьи ауыс закIыла йахъвуштI.

«АгIвычIвгIвыс дъачIвагIагIвымызтын [экологияла] абаргвыраква ршвхIаусыгIвакви рцIыхъватшаракви гьизалыргум. Сара сгIахвтагьи ауи акIвпI сшаъу, ага сдагвмызтынгьи, ари ауыс тшачвпхьасымкIуазтынгьи. Ауаса ауи йъадзаквчважвауа мачIпI. Араъа нхара ду атахъыпI: ателебара апынгьи Интернет апынгьи ароликква, асоциал сетьква рпны ахештэгква ауи ахабар тшамцIнадрыхуашын. АуагIа ракъыль узацарпуштI», – йпхьадзитI Биройпа.

ФАО ООН Апсны апны ауысхарта аунашвачпагIв Клюкин Михаил анйара шакIвшаз даквчважвауата ауаъа чкIвыныргIа ъагIадгылыз, азцIгIараква шщардаз гIаликIгIатI.

«ХIара швабыж йхIгвапапI чкIвыныргIа щардагIвыта йъагIайуа. Ажвлара рпны ауат рыцIа йтIахсаркIвапI. Ауат ракъыль апны аэкология дырраква рыщата щтIахIцIарыквын ауыс закI хIзалыршуштI», – багъьата йхъайцIитI аклуб асас.

Экология дырра ауагIа йрылагара шатахъу дадгылитI ауи йъачIвагIалагIв Кириа Михаилгьи. Ауи гвы шайтызла, «ауагIа экология дырра рылагарала анхара ъальальу йгIалцIла щардагIвы мдыршала апсабара зарар адрайдзарнысгьи закIы гьазхIвам».

«Ащхъа гIамдара йаъаз [ауагIа] асоцсетьква йгIартарцIауа асуратква рпны хIара щардала йыгIбитI ауат а-«Книга къапщы» йану ахIврапшдзаква рнапIыцIакIта. АуагIа йгьырдырам йыдзуа, ймачIдзахаз агIайыраква шгIарпуа. Ауаса йанаъазара, са сшапшуала, ари (АААК аклуб апны айчважвара – аредакция ррытаразга) йапшу ауысква экология ахъатаква зымгIва йырзынархата рыцIа щардата йадгалра атахъыпI», – йхIватI Кириа.

АААК а-Дискуссия клуб аунашвачпагIв Турава Ирина йагIвсыз анйара «экваторта» лхIватI: аэкология сессия йаланакIуата пщайззаракI акIвшахьатI. Ауи йшылпхьадзауала, айчважвара аклуб йалу рыхъазла щарда гIаныцIуата йаъан.

«Апроект апны йнамхъуз хъвыкI гIаншатI. Айчважвара йалаз заджвы йшихIваз апшта, хIара Апсны апны агIайыраква рыквчIвакьра ауи аъара йгвжвайыгIвата йгьхIымдыруазтI. Ауи йацсцIауата йсхIвапIта, хIара йгьхIымдыруазтI чва зхъауымбушшва йаъу ауыс – хIврапшдзакI гIахъчIвара – аэкология ахъазла рыцхIагIара ду гIахъшахъыцI йшауаш», – лхIватI Турава.

Анйара, апхъала апшта, йалан апхьагIвчвагьи – Гагра йауу 8-хауа йгьи 11-хауа аклассква йцауа ахIвссаква. Турава Ирина дацIачIвагъватI асабиква «апсабара тшазырдыруата тамамта йазаъазлузтын хIапхъахьыла экология уысла хIштынчызлуш».

Аэкология сессия АААК а-Дискуссия клуб апны апхъапхъа йызквчважварныс йгIалырхыз уыспI. ЙащтагIайквуш йрапшта ауи йаланакIитI мызквакI руацIа йакIвшуш анхара йауата йлырхыз алачIвараква.

Экология йахъазымкIва АААК а-Дискуссия клуб анхара йанархарахушта рыцIа пасата йгIалырхтI апсуа бызшва гIащаквыжьра йгьи тшауацIнарыхра, цри бызшвала литература ауагIа йрылагара ацхърагIара, апсуа-абаза уагIахъа ртурых-культура тынха гIахчара, абашта наука тшауацIнарыхра, Апсуара ацIасква нкъвгара.

Йазалху нархара зму асессияква йрыланакIуата аклуб апны айчважвараква мызкIы апны гIван апщашаквала йакIвшитI