Асквш 1989 август а 25-26 агIан Согъвым апны КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея (рконфедерация) йапхъахуз айззара ду акIвшатI.

Ардзынба Аста

Апсны ауагIа р-Абашта айсра атурых йахагIвазу зымгIвагьи аунашва рдыритI КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея, ауи ангIанша амщтахь гIамта айшысла Конфедерацията йырчпахтI. Ауи магIны амапI, йшпакIву ухIварыквын адкIылара уыс ду архъйатI апсуа ры акырт кIыгIвчва йрайгIайра ахъазла. ЙалкIгIата ауи зтахъырала Апсны айсра йпшцIалуаз ауагIа рымгIвайсра адгалра йаквта хъадата йщаквгылан.

Ащхъа республика йашIырпшын

КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея Апсны ауагIа р-Абашта айсра гIалагарныс хысквша аъаркIвата йгIаншатI, асквш 1989 август а 25 агIан. Ари атшын Согъвым Апсны аминистрква р-Совет аконференц-зал апны Ассамблея йапхъахауа айззара ду акIвшатI. Ауи йалан Апсны йгьи Лагъь КIавкIаз ареспубликаква ргIащтийыгIвчва 500-гIв райхIа йнадзауата.

КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея йапхъахауа айззара ду, Согъвым, асквш 1989

«Акъала хъада йтабзазуз акыртква ауи атшын рунагIваква йгьгIарджвылымцIуазтI, зыбызшвала йкыртгIвацаз Апсны аунашвачпагIвчва йгIацIдыркъьан Тбилиси йцатI «йкьангьашырныс ахъазла», – йгIвитI ауат агIаншараква дгIарыквчважвауата «Апсны Республика» газет аредактор хъада Кураскуа Юрий.

Кураскуа йшипхьадзауала, Апсны акырт унашвачпагIвчва йрылархIватI КIавкIаз ауагIахъаква ртшадкIылра ауат рфашист гвыгъара мадзаква рырхъйара йзапшIагылуаш къарута йшгIаншаз. Ауи атлахан Грузия ССР йаланакIуаз Апсны АССР йгьи ГIвадахь Осетия автоном область рбзазагIвчва апсуа, асатин угIахъаква рхъвыцщагьи гIатадымрышвуата СССР йгIарылцIхта тшдыркIьыдарныс ргвыгъан.

Ауи агIан Согъвыми Тбилисии разазаъащаква швабыж йаквыргъвгъван, ауи апны йгIанымхауата йхътIыта йапшIагылхьан. Ауи асквш 1989 июль мыз агIан йгIаншатI. Апсны акъала хъада апны апсуакви акырткви анажвысыл амщтахь Грузияла Согъвым йталырныс йгIахIвынчIун уагIа зыкь 30-гIв йнадзуз аколонна, ауаса Очамчыра апны Аалдзга дзыгIв ацхIа ашIыпIа йашIаркIытI.

Арат аквыргъвгъвараква КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рассамблея агIаныршара апхъала йакIвшатI. Апсуаква йрылархIвун рыцхIагIа шрызгIайуа йгьи абараса Грузия йддырдыруан рхъазы йшгIанымхуш, КIавкIаз ауагIахъаква апсуа уагIахъа йшгIарыцIагылуаш, йатахъхузтын Тбилиси ргIагвыквсра джьауап шырзатхуаш.

Апсны Грузия йанрыцайсуаз агIан апсуа телебара ахъазла Шанибов Мусса йинтервью, асквшква 1992-1993

АдкIылара дахъадахатI аполитик йгьи ажвлара уысхагIв Шанибов Муса. Ауи уадыргIвана йшйырзахвахызла, КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация ззыгIандыршаз акырт властнкъвгагIвчва ймыгIвхъыргуз Апсны ауагIахъа гIальаматраква гIахчара ъатахъыз акIвын.

КIавкIаз адкIылара ахьыз, ауи алаща йгьи алшара асквш 1918 агIан йгIаншаз, Лагъь КIавкIази Апсни зланакIуаз Ащхъа республика йашIырпшын. Асквш 1990 октябрь агIан Ассамблея Ащхъа республика ахвитнагIаква шнанауахвуаз ахабар аргатI.

Асквш 1991 ноябрь мыз агIан Согъвым апны адкIылара йакIвдыршаз III айззара ду апны Ассамблея ахьыз рпсахын КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерацияхIва йапхьауа йалагатI. 12 уагIахъакI ргIащтийыгIвчва (апсуаква, абазаква, аварква, агвхъауаква, ачачанква, абалкъарква, адаргинква, акъарчаква, акъвмыкъвква, алезгинква, алакква, асатинква) йара ауи агIан АнгIалра мачвы ацIарцIан КIавкIаз

ащхъа уагIахъаква рконфедерация адкIылара ауысла Декларация нарахвтI. Щаквыргылрата йгIаргтI КIавкIаз апарламент, Третей суд, ахъыхчара а-Комитет гIандыршарныс йгьи а-Конфедерация аштаб-квартира Апсны акъала хъада Согъвым акIвта йщаквдыргылтI.

КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация тшщаквнаргылыз "зхъа йахвиту уагIахъа-къральыгIва гIаншарата" акIвпI. Апараламент ащаквыргылраква а-Конфедерация йаланакIуаз акъральыгIва республикаква рыхъазла кьангьашра швъата акIвын йшаъаз.

Асквш 1992 октябрь мыз агIан, Апсны апны айсра гIаджвыквылхьата, адкIылара ахьыз ажва "ащхъа" алырхтI. АдкIылара йахьызхатI "КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерация", йауа ухIварыквын ауи йалалтI ГIвадахь Россия акъазакъква рыжвларагьи - ауатгьи апсуа уагIахъа ргIальаматраква йрызгылтI.

ХIара хIконфедератпI!

Тбилиси апны КIавкIаз адкIылара апхъапхъа чва гьахъарымбузтI, "швъабыгъь асльанта" йырпхьадзун.

Апсны апны азаъаща датшан, адкIылара гвыгъара ду азрыман. Ажурналист Шариа Валерий йшгIайгвалашвахуала, апсуаква йгIаргвынгIвуан архъвыхра баргвква йырзыхIазырзара шатахъу, ауи ахIатырла КIавкIаз ареспубликаква рцхърагIара йазыбжан.

Грузия йырпшIагылата йайсуа Апсны йырцхърагIанысла КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедератква йырзынархаз аквгIазшIытра

Ассамблея ангIанша йгIашIарышвта йапшым акультура уысква архъйауа йалагатI: КIавкIаз айсра йаладзыз рхъмаштылра амш йадахIвуата аджьабара айззараква акIвдыршатI, айсра апхъабырг, июль мыз агIан, Согъвым апны Апсуа-агвхъауа культура амшква адыргалтI. Ауи йаццауата адкIылара "ангIандыршуз ауысква йапшым анархараквала рацапарагьи йазхъвыцуан", йхIвитI Шариа.

ГIвадахь Россия йауата зтахъырала йайсуаз ачкIвын КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерации Апсны ацхърагIари дрыквчважвитI

Ажурналист йшгIаликIгIазла, Ассамблея йапхъахуз агIвайззара дукI апсуа къала хъада апны уагIа щарда азрымкIкIуата йадыргалтI. Асквш 1991 ноябрь а 1-2 агIан йхпахуз айззара ду йалаз ауагIа ауи аъара йщарданта Апсны адрама театр апны йакIвдыршара атахъхатI.

ГIамта ласыла йгIаджвыквлыз агIаншараква абгата йгIадырбатI Апсны ауагIа р-Абашта айсра апны апсуа ры райгIайра къару ду алазцIаз а-Конфедерация амчхъара.

Пицунда апны КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерация апарламент алачIвара

Апсны апны айсра ангIаджвыквыл йапхъахуз амшква рпны йгIашIарышвта йалкIгIата КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация акIвпI Лагъь КIавкIаз ареспубликаква зымгIва рпынгьи зтахъырала айсра йпшцIалуаз ачкIвынчва адызкIылуаз йгьи зхъахвитра йазабакIуаз Апсны ауагIа йырцхърагIарныс йызщтиуаз.

Апсны апны айсра ангIалага йгIвымшкIхуз, август а 15 атшын, Апсны аунашвачпагIвчва йырнапIыцIаркIваз Гвдауыта йгIадгылтI апсуаква йырцхърагIарныс ртахъыта КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация ахъахчара Комитет йахъадаз, айсыгIв ъаза Сосналиев СултIан дзапхъагылыгIвыз аконфедератква йапхъахуз ргвып.

Чачаншта акъала хъада Грозный апны август а 18 атшын йазалхта йакIвдыршаз а-Конфедерация апарламент асессия Апсны цхърагIара адрайдзарныс йщаквдыргылтI. Апсны йацхърагIарныс зтахъыта айсра йпшцIалуаз ргвыпква адыркIылуа йалагатI. Абараса апсуа уагIахъа йырцхърагIарныс йгIайуа йалагатI Лагъь КIавкIаз ареспубликаква, ГIвадахь Россия, агIвымакъраль апсуа диаспораква (Трыквшта, Иордания, Сирия, Канада, анахьанат акъральква) йрыуаз ачкIвынчва.

А-Конфедерация хабарта йаргатI Грузии ауии айсра шырбжьу. Ари ауыс апсуа турыхдырыгIвчва апсуаква ртшгIащтIыхра апны амагIны дута йгIалыркIгIитI. Ауи амщтахь Грузия аунашвачпагIвчвагьи тшгIабыртхтI, ауи ауысла ЙадкIылу АуагIахъаква р-Организация апынгьи йтхIаусытлатI. Асквш 1992 октябрь мыз агIан Апсны дгIайтI адкIылара апрезидент Шанибов Мусагьи. Ауи Гвдауыта апны йгIанйыршатI ауысква ласыта рахъвдаквыщтра зхъвдаквцIараз а-Конфедерация аштаб.

Аштаб акIвын аконфедератква адызкIылуаз, апсуа ры ъайсуаз ашIыпаква рпны йызщтиуаз.

Апсны ахъахвитра йазгылата зтахъырала айсра йпшцIалыз айсыгIвчва гIвынзыкьыгIв райхIа йнадзун. Ауат йрыуата 51-гIв йхIаракIу ахьыз "Апсны а-Фыр" рквнадыргатI, 247-гIв Льиуан йорден рырттI, 623-гIв - амедаль "АхъацIара ахъазла". Айсра зтахъырала йпшцIалыз ачкIвынчва йрыуата 260-гIвы рхъа щтIарцIатI.

"Сара йшспхьадзауала, йалкIгIата КIавкIаз ащхъа уагIахъаква рконфедерация акIвпI апсуа уагIахъа рыквчIвакьра йапшIагылта йгIазхчаз!" - йхIватI уадыргIвана Апсны йапхъахуз апрезидент Ардзынба Владислав а-Конфедерация даквчважвауата.

Апсны ауагIа р-Абашта айсра амщтахь КIавкIаз ауагIахъаква р-Конфедерация уадыргIвана йгIаншаз айсра апшIагылраква рпны ауыс рейша йгьаламылтI. Асквш 1998 агIан а-Конфедерация апарламент асессия йщаквнаргылтI ауи йалу ауагIахъаква рыуа уагIахъакI йгIартахъхата ауыс гIащтIырхындзыкIьара анхара ашIадрысырныс. Йаргьи ауи акIвпI КIавкIаз ауагIахъаква рконфедерация анхара йацIыхъвахаз.