Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет Аԥсуа бызшәа акафедра арҵаҩы Инна Џьуӷьелиаԥҳаи еицымҩаԥырго апроект «Ирӡтәым» актәи аетап аихшьаалақәа ҟарҵеит.

Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет Аԥсуа бызшәа акафедра арҵаҩы Инна Џьуӷьелиаԥҳаи еицаԥшьыргаз апроект «Ирӡтәым» актәи аетап хдыркәшеит: зынӡа ирыԥхьан алекциақәа 10, Гәдоуҭа араион ашколқәа 13 рҟынтә 400-ҩык инарзынаԥшуа аҵаҩцәа алархәны. Ахыркәшаратә лекциа еиднакылеит 60-ҩык инареиҳаны ашколхәыҷқәа, иара мҩаԥысит Лыхнашҭа. Алекциа иаԥхьон АААК Иреиҳаӡоу ахеилак алахәыла, аетнолог Марина Барцыц, иара убас аҭоурыхҭҵааҩ Руслан Гәажәба.

Апроект хықәкыс иамоуп ахәыҷқәа Аԥсуара рылааӡара, рмилаҭ культуреи ақьабзқәеи инарҵауланы ирдыруа реизырҳара. Апроект актәи аетап 10 лекциак аҵанакит абарҭ атемақәа рыла: «Аԥсуа игәараҭа: аҵасқәеи ақьабзқәеи», «Аԥсуара – аменталитети ауаҩышәаратә ҟазшьақәеи рызҵаарақәа», «Ақьабзтә ашәақәеи урҭ рынагӡашьеи», «Аԥсуа жәлар рдипломатиа», «Аԥсуа милаҭ кәашара аҭоурых», «Аԥсуаа рҽыбӷаҟазара», «ХХ ашәышықәса анҵәамҭеи XXI ашәышықәса алагамҭеи рзтәи Аԥсны аҭоурых».

Апроект хацыркын ҳазҭоу ашықәс хәажәкыра мзазы. Уи амҩаԥгара иадыԥхьалан еицырдыруа аԥсуа ҭоурыхҭҵааҩцәа, абызшәадырцәа, аетнологцәа.

Апроект автор Инна Џьуӷьелиаԥҳа иазгәалҭеит «ҳара ҳхатә традициақәеи ақьабзқәеи реиқәырхароуп абри адунеи аҿы хеиқәырхашьас иҳамоу» ҳәа. 

«Аҽеиҭакра дуқәа анымҩаԥысуа аамҭазы ҳмилаҭ хаҿра еиқәҳархарц ҳҭахызар ҳара ҳхатә культура, ҳҵас-қьабз еихаҳҳалароуп. Ҳаԥсыуаны ҳҟазҵо ҳцәыӡыр азин ҳамаӡам: раԥхьаӡа инаргыланы, абызшәа, нас уи иацу Аԥсуара, ҳкультура абеиара, ҳҭоурых ду. Зегь еидҳәалоуп. Руак анҳацәца егьырҭгьы аманы ицоит», – лҳәеит лара. 

Апроект алагамҭазы уи аиҿкааҩцәа азыҟаҵаратә усқәа мҩаԥыргеит: атемақәа шьақәдыргылеит, алекторцәа алырхит , анаҩс школцыԥхьаӡа аихшара ҟарҵеит.

Инна Џьуӷьелиаԥҳа лажәақәа рыла, азыҟаҵаратә ус хықәкы хадас иаман иахьынӡауа ирацәаҩны ашколхәыҷқәа ралархәра.

«Ҳкультура, ҳҵас-қьабз иазку адыррақәа арҵаҩцәа иҳарҭоит, дасу иҩнаҭа иаҳауеит, иара ус аԥсҭазаараҿы далаԥшуеит. Аха зыҭҵаара аус уи иазызкыз апрофессорцәа рҟынтә иануаҳауа – уи зынӡа даҽакуп, иунаҭогьы акыр еиҳауп», – лҳәеит арҵаҩы. 

Аконгресс аганахьала ари апроект хылаԥшра азылуан АААК Аҿар реизҳареи абаҩрҵәыреи рыҟәша аспециалист Есма Кәыҵниаԥҳа. Лара еиҭалҳәеит апроект лҵшәақәас иамоу, ԥхьаҟа анагӡара ргәы ишҭоу ртәы.

«Лекциацыԥхьаӡа аинтерес ду цәырнагон. Дара рформат ахы иақәиҭын аҟынтә, иӡырҩуазгьы азҵаара ҭиуа, ма азгәаҭак ҟаҵо, атема алацәажәара рылшон. Ауаа ргәы иақәшәоит, егьырҭ ашколқәа, егьырҭ Аԥсны араионқәа рҟынгьы шәааны иаҳзымҩаԥыжәга ҳәа ааԥхьарақәа ҳауеит. Ҳауаажәлар абас еиԥш азҿлымҳара ахьаадырԥшуа ари аус еиҳагьы ҳгәы азҭанаҵоит, хымԥада, ҳаԥхьаҟагьы иацаҳҵарц ҳгәы иҭоуп», – лҳәеит лара. 

«Ирӡтәым» - Адунеизегьтәи аԥсуа-абаза конгресси Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет Аԥсуа бызшәа акафедра арҵаҩы Инна Џьуӷьелиаԥҳаи еилахәны еицымҩаԥырго проектуп. Хықәкыс иамоуп еизҳауа аҿар Аԥсуара рылааӡара, аԥсуа-абаза жәлар рҵас-қьабзқәа рмырӡра.